آکنه یکی از شایع ترین اختلالات التهابی پوست است. بهبودی غیر طبیعی زخم ناشی از این التهاب سبب ایجاد اسکار آکنه آتروفیک می شود. اسکارهای ناشی از آکنه به چهار نوع شامل ماکولا، آتروفیک، هایپرتروفیک و کِلوئیدال طبقه بندی می شوند. هم چنین بر اساس سیستم درجه بندی کیفی گودمن (Goodman’s Qualitative scale)، ضایعات ناشی از آکنه را می توان بر حسب نوع ضایعه و عمق آن به چهار گرید به شرح زیر دسته بندی نمود:
دسته بندی ضایعات ناشی از آکنه
- ماکولار: اسکارهای هایپوپیگمنته یا اریتماتوز با سطح صاف و بدون ایجاد کانتور
- خفیف: اسکارهای با آتروفی یا هایپرتروفی خفیف که از فواصل 50 سانتی متر به بالا قابل رویت نیستند. این اسکارها در سایه موهای روییده در محل پنهان می شوند. هم چنین مواد آرایشی آن ها را از دید مخفی می کند.
- متوسط: اسکارهای با آتروفی یا هایپرتروفی متوسط که از فواصل 50 سانتی متر به بالا هم قابل رویت هستند. این اسکارها در سایه موهای مجاور پنهان نمی شوند و نمی توان با مواد آرایشی آن ها را از دید مخفی کرد. با کشیدن پوست نواحی اطراف، سطح این اسکارها صاف می شود.
- شدید: اسکارهای با آتروفی یا هایپرتروفی شدید که از فواصل 50 سانتی متر به بالا قابل رویت هستند. این اسکارها در سایه موهای مجاور پنهان نمی شوند و نمی توان با مواد آرایشی آن ها را از دید مخفی کرد. با کشیدن پوست نواحی اطراف، سطح این اسکارها صاف نمی شود.
یکی از روش هایی که در سال های اخیر جایگاه مهمی در رفع اسکارهای ناشی از آکنه پیدا کرده است، میکرونیدلینگ است.
میکرونیدلینگ مبتنی بر القا سنتز کلاژن
میکرونیدلینگ مبتنی بر القاء سنتز کلاژن است. این کار با استفاده از میکرونیدل های ظریف و نازکی انجام می شود که سبب ایجاد جراحت های محدود و جزئی در درم می شوند. متعاقب این جراحت های محدود، آبشار فرآیندهای ترمیم تحریک و فعال می شود که در نتیجه آن فاکتورهای های رشد ترشح می شوند. در ادامه، فیبروبلاست ها برای ترمیم زخم به محل جراحت مهاجرت می کنند و با تحریک سلول های اندوتلیال، منجر به نئوآنژیوژنز می شوند. فرآیند بازسازی بافت پس از انجام میکرونیدلینگ به مدت 8 هفته تا 1 سال ادامه می یابد.
یکی از ترکیباتی که در سال های اخیر کاربرد روزافزونی در جوان سازی و درمان اختلالات مختلف پوست مورد توجه قرار گرفته است، PRP است. دلیل این امر توانایی PRP در تسریع ترمیم زخم و سنتز کلاژن است. در مطالعه انجام شده توسط Asif و همکارانش که در سال 2016 در ژورنال Cosmetic Dermatology به چاپ رسیده است، اثر میکرونیدلینگ و PRP در درمان اسکارهای آتروفیک ناشی از آکنه مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، پنجاه بیمار (25 مرد و 25 زن) در محدوده سنی 17 تا 32 سال با میانگین سنی 72/25 سال دارای اسکارهای آکنه آتروفیک گرید 2 تا 4 وارد مطالعه شدند.
در هر جلسه، دو ساعت پیش از آغاز درمان، بی حسی صورت با استفاده از پماد موضعی لیدوکائین و پریلوکائین انجام شد. سپس در هر دو نیمه صورت بیماران میکرونیدلینگ انجام شد. در ادامه، نیمه راست صورت هر بیمار، تحت درمان با PRP اتولوگ به صورت اینترادرمال و موضعی قرار گرفت. در نیمه چپ صورت فقط تزریق اینترادرمال آب مقطر انجام شد. درمان شامل سه جلسه با فواصل یک ماهه بود.
از مقیاس گودمن برای ارزیابی نهایی نتایج استفاده شد. رضایت سنجی بیماران از نتایج درمانی نیز انجام شد. فالوآپ بیماران تا سه ماه پس از آخرین جلسه درمانی صورت گرفت. نتایج به دست آمده از مقیاس گودمن حاکی از 62.20٪ و 45.84٪ بهبود به ترتیب در نیمه راست و چپ صورت بیماران بود. بر اساس همین مقیاس، میکرونیدلینگ+PRP در 20 بیمار پاسخ درمانی عالی و در 30 بیمار پاسخ خوب به همراه داشت. این در حالی است که میکرونیدلینگ بدون PRP سبب بروز پاسخ عالی در 5 بیمار، پاسخ خوب در 42 بیمار و پاسخ ضعیف در 3 بیمار شد.
نمرات اعلام شده در رضایت سنجی بیماران از درمان انجام شده در نیمه راست صورت بیان گر پاسخ عالی در 9 بیمار، پاسخ خوب در 30 بیمار، پاسخ مناسب در 10 بیمار و پاسخ ضعیف در یک بیمار بود. درمان نیمه چپ صورت در 4 بیمار پاسخ عالی، در 12 بیمار پاسخ خوب، در 31 بیمار پاسخ مناسب و در 3 بیمار پاسخ ضعیف نشان داد.
اثربخشی میکرونیدلینگ+PRP در مدیریت اسکارهای آتروفیک
نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده اثربخشی میکرونیدلینگ+PRP در مدیریت اسکارهای آتروفیک ناشی از آکنه بود. ترکیب PRP با میکرونیدلینگ سبب بهبود چشمگیر نتایج بالینی نهایی در مقایسه با مونوتراپی میکرونیدلینگ می شود.
منابع:
- Goodman GJ, Baron JA. Postacne scarring: a qualitative global scarring grading system. Dermatologic Surgery. 2006;32(12):1458-66. Available at:
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1524-4725.2006.32354.x
- El-Domyati M, Barakat M, Awad S, Medhat W, El-Fakahany H, Farag H. Microneedling therapy for atrophic acne scars: an objective evaluation. The Journal of clinical and aesthetic dermatology. 2015;8(7):36. Available at:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4509584/
- Asif M, Kanodia S, Singh K. Combined autologous platelet‐rich plasma with microneedling verses microneedling with distilled water in the treatment of atrophic acne scars: a concurrent split‐face study. Journal of cosmetic dermatology. 2016;15(4):434-43. Available at:
